Antalya Ruhbilim Okulu – Dr.Murat Kemaloğlu Psikoterapi, Psikolojik destek, Psikiyatrist
Benzer İçerikler
Ruh sağlığı ve sindirim sistemi hastalıkları arasında çok yönlü, güçlü ve çift yönlü bir ilişki vardır. Bu bağlantı bilimsel olarak “bağırsak-beyin ekseni” (gut-brain axis) kavramı üzerinden açıklanır. Bu eksen sayesinde beyin ve bağırsaklar, sinirsel, hormonal, bağışıklık sistemi ve mikrobiyal yollarla sürekli iletişim hâlindedir. İşte bu ilişkinin temel boyutları:
1. Psikolojik durumun sindirim sistemi üzerindeki etkisi
- Stres, anksiyete ve depresyon, sindirim sistemi üzerinde doğrudan etkili olabilir. Bu duygusal durumlar:
- Mide asidini artırarak reflü veya gastrite neden olabilir.
- Bağırsak hareketlerini hızlandırarak ishale veya yavaşlatarak kabızlığa yol açabilir.
- İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) gibi işlevsel bağırsak hastalıkları ile yakından ilişkilidir.
- Stres altında sempatik sinir sistemi (savaş-kaç tepkisi) devreye girer. Bu da sindirimi yavaşlatır, mide ağrılarına, gaz ve şişkinliğe neden olabilir.
2. Sindirim sistemi bozukluklarının ruh sağlığına etkisi
- Kronik bağırsak hastalıkları (örn. Crohn hastalığı, ülseratif kolit) yaşayan bireylerde anksiyete ve depresyon oranları genel popülasyona göre daha yüksektir.
- Bağırsaklardaki mikrobiyota dengesizliği (disbiyozis), ruh halini olumsuz etkileyebilir. Çünkü:
- Serotonin’in %90’ı bağırsaklarda üretilir. Mikrobiyota bu sürece doğrudan etki eder.
- Bazı bakteriler GABA, dopamin ve diğer nörotransmiterlerin üretiminde rol oynar.
3. Mikrobiyota ve beyin ilişkisi
- Bağırsakta yaşayan trilyonlarca bakteri (mikrobiyom), bağışıklık sistemini ve zihinsel sağlığı etkiler.
- Disbiyozis, yani bağırsak florasının bozulması, kronik inflamasyona yol açarak depresyon, otizm, Alzheimer gibi rahatsızlıklarla ilişkilendirilmiştir.
- Probiyotiklerin, özellikle bazı psikobiyotik olarak adlandırılan türlerinin, anksiyete ve depresyon belirtilerini hafifletebildiği bazı çalışmalarda gösterilmiştir.
4. Somatizasyon ve psikosomatik etkiler
- Ruhsal sıkıntılar, fiziksel belirtilerle kendini gösterebilir. Özellikle sindirim sisteminde sıkça:
- Karın ağrısı
- Bulantı
- İştahsızlık veya aşırı yeme gibi şikâyetler görülür.
- Bu tür belirtiler organik bir bozukluk olmadan da ortaya çıkabilir; bu durumda “psikosomatik” veya “somatizasyon bozukluğu” tanımları yapılır.
5. Tedaviye yaklaşım
- Ruh sağlığı ve sindirim sistemi birlikte ele alınmalıdır.
- IBS gibi hastalıkların tedavisinde psikoterapi, bilişsel davranışçı terapi, gevşeme teknikleri etkili olabilir.
- Antidepresanlar, bazı bağırsak hastalıklarında da semptomları hafifletici olarak reçete edilir.
- Beslenme düzeni, stres yönetimi, egzersiz ve uyku hijyeni hem ruhsal hem de sindirimsel iyilik hâli için önemlidir.
Sonuç:
Zihin ve bağırsak bir bütün gibi çalışır. Ruhsal bir travma veya stres, bağırsaklarda yankı bulabilir; aynı şekilde bağırsaktaki bir bozukluk, ruh halini doğrudan etkileyebilir. Bu yüzden modern tıpta “ikinci beyin” olarak adlandırılan bağırsakları hem biyolojik hem psikolojik bir merkez gibi düşünmek gerekir.
#Crohn, #IBS #depresyon
